Özel Eğitim Rehberlik SitesiEditör:Derya İMAMOĞLU

Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?
Çocuğunuzda aynı yaştaki diğer çocukların davranışlarından farklı davranışlar gözlüyorsanız kaygılanabilirsiniz. Bu davranışların otizm belirtisi olabileceğini düşünüyorsanız otizmin ne olduğunu, sizi ve ailenizi ne şekilde etkileyeceğini bilmek isteyebilirsiniz.
Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı sanılmaktadır. Bu metinde otizm spektrum bozukluğu için kullanım kolaylığı nedeniyle zaman zaman otizm terimi kullanılmıştır.
SİZİN HATANIZ DEĞİL!
Otizm spektrum bozukluğunun nedeni nedir?
Bugün, otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular vardır. Ancak hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu henüz bilinmemektedir. Çevresel faktörlerin de otizme yol açabildiğine ilişkin görüşler vardır. Hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmaktadır.
Otizmin çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik koşullarıyla hiçbir ilişkisi yoktur; bu nedenle otizm spektrum bozukluğunz her çeşit toplumda, farklı coğrafyalarda, ırkta ve ailede rastlanmaktadır.
Otizm spektrum bozukluğu, günümüzde zihinsel yetersizlikten sonra en sık rastlanan nörogelişimsel yetersizliktir. Dünyada otizm spektrum bozukluğunun görülme sıklığı 88’de birdir. Dolayısıyla, ülkemizde de her 88 çocuktan birinin bu spektrum bozukluğundan etkilendiği düşünülmektedir. Ayrıca, otizmin erkek çocuklarındaki yaygınlığı, kızlardan 4 kat fazladır (Her 54 erkek çocuktan birini ve 252 kız çocuğundan birini etkilediği kabul edilmektedir).
YALNIZ DEĞİLSİNİZ!
Otizm, günümüzde rastlanan en yaygın nörolojik bozukluktur ve Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control Prevention)’nin 2012 verilerine göre 88’de 1 görülme sıklığı vardır. Bu yaygınlık bilgileri Birleşik Devletler kaynaklı iken, ülkemizde otistik bozukluğun yaygınlığına ilişkin henüz yeterli bilimsel veri bulunmamaktadır. Otistik bozukluğun tüm ırklarda, etnik gruplarda ya da sosyal statüsü farklı gruplarda görülebileceği, ailenin gelir durumu, yaşam biçimi ve eğitim düzeyi ile otistik bozukluk arasında bir bağ olmadığı vurgulanmaktadır. Cinsiyetle ilişkili olarak alanyazında farklı görülme sıklığı bilgileri bulunmasına rağmen, ortak görüş, erkeklerde kızlardan daha fazla görüldüğüdür.
Otizm tanısı alan çocukların çoğunda değişik derecelerde öğrenme güçlüğü ve zeka geriliği de görülebilir.
Otizm, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de son yıllarda adı çok sık duyulan bir özel eğitim kategorisidir. Otizm terimi, zaman içinde yerini, otizm spektrum bozuklukları (ASD – autism spectrum disorders) terimine bırakmıştır. Otizm spektrum bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklarla (pervasive developmental disorders – PDD) eşanlamlı olup, ileri düzeyde ve karmaşık bir gelişimsel yetersizlik anlamında kullanılmaktadır. Otizm ise, bu şemsiye altında yer alan kategorilerden yalnızca biridir. Otizm spektrum bozukluğu kavramı ile ilişkili belli başlı olgular şöyle sıralanabilir;
• Otizm spektrum bozukluğunun nörolojik nedenlerden kaynaklandığı sanılmaktadır. Otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin önemli bir bölümünde (yaklaşık %35), beyindeki anormal elektrik hareketlerine bağlı olarak; nöbet, istemsiz hareketler, bilinç yitimi vb. nörolojik sorunlar da görülebilir.
• Otizm spektrum bozukluğu bir ruh hastalığı değildir; ancak, belirtileri bazı ruh hastalıklarını çağrıştırabilir.
• Yapılan bilimsel araştırmalar, otizm spektrum bozukluğunun çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin sosyo-ekonomik özellikleriyle ilişkisi olmadığını göstermiştir.
• Otizm spektrum bozukluğunun kalıtsal olabileceği yönünde bulgular vardır; ancak, buna yol açan gen ya da genler henüz bulunmuş değildir.
• Önceki yıllarda otizm spektrum bozukluğunun görülme oranının 500’de bir olduğu kabul edilirken, son verilere göre, otizm spektrum bozukluğunun yaklaşık her 88 çocuktan birini etkilediği düşünülmektedir. Ayrıca, erkeklerdeki yaygınlığı kızlardan dört kat fazladır.
• Sanıldığının aksine, otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin çoğunda, farklı düzeylerde zeka geriliği görülür. Ayrıca, zeka testlerinde, belli alanlar, diğer alanlara kıyasla çok daha geri çıkabilir.
• Otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin pek azında (yaklaşık %10), çok güçlü bellek, müzik yeteneği vb. üstün özelliklere rastlanır.

Amerikan Psikiyatri Birliği’nin 2000 yılında yayımladığı kılavuza göre (DSM-IV-TR), otizm spektrum bozukluğu kapsamında beş ayrı kategori yer almaktadır:
• Otizm (Otistik bozukluk)
• Asperger sendromu
• Atipik otizm (Başka türlü adlandırılamayan otistik/yaygın gelişimsel bozukluk)
• Çocukluk dezentegratif bozukluğu
• Rett sendromu

 

• AQ OTİSTİK ZEKÂ VE SEVİYELERİ OTİZM,Selvi Borazancı Persson, Sistem Yayıncılık
• BAYAN PERŞEMBELER – Prof. Dr. Füsun Akkök, Özgür Yayıncılık
• BENİMLE OYNAR MISIN? OTİZM İLE YAŞAMAK VE ANNELİK – Güzide Tekeş
• BİRAZ YER AÇARMISINIZ? NORMALLER İÇİN KİTAP: OTİZM – Nevin Eracar, Vildan Onur, Beyaz Yayınları
• OTİZM VE OTİSTİK ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ – Çetin Özbey, İnkılâp Yayıncılık
• OTİSTİK ÖZELLİK GÖSTEREN ÇOCUKLARA İLETİŞİM BECERİLERİNİN KAZANDIRILMASI– Prof. Dr. Gönül Kırcaali İftar, YA-PA Yayın
• SOS! OTİZM VE İLETİŞİM PROBLEMİ OLAN ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ – İnci Vural Kayaalp, Evrim Yayıncılık
• KELİMELERİN ÖTESİNDE – BİR OTİZM HİKAYESİ – Pınar Kahraman Küçükaras, Kelebek Yayınları
• İSTİYORUM İHTİYACIM VAR, ÇÜNKÜ FARKLIYIM… BİR ANNENİN OTİZM YOLCULUĞU – Nevin Benal Penny, Sistem Yayıncılık
• OTİSTİK ÇOCUKLAR EĞİTİM PROGRAMI– MEB
• OTİZM EL REHBERİ,Dr. Lorna Wing, Çeviren: Semra Kunt, Doğan Kitap
• OTİZM VE OTİSTİK ÇOCUKLAR – Prof. Dr. Nilüfer Darıca, Dr. Ülkü Abidoğlu, Dr. Şebnem Gümüşçü, Özgür Yayın
• OTİZM VE OTİSTİK ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ – Ahmet Güneş, İlya Yayın
• OTİZM – OTİZMDE GÖRSEL İLETİŞİM TEKNİKLERİNİN KULLANIMI – Dr.Yeşim Fazlıoğlu, Uzm. Meral Eşme Yurdakul, Morpa Yayıncılık
• OTİZMDE İLK ADIM – Aydan Aydın, Epilson Yayıncılık
• RESİMLERLE DÜŞÜNMEK, OTİZMİN İÇERDEN ANLATIMI,Temple Grandin, Çeviren: Mehmet Celil İftar, Doğan Kitap
• YAĞMUR ÇOCUKLAR – OTİZM NEDİR? Doç Dr. Barış Korkmaz, Doğan Kitap
• OTİSTİK ÇOCUK DAHİ Mİ, ENGELLİ Mİ? İsmail Tufan, İletişim Yayınları
• SEVGİ DİLİ KONUŞAN ÇOCUKLAR,Ayşegül Turan, Sistem Yayıncılık
• MOZART VE BALİNA, Otistik Bir Çiftin Aşk Hikâyesi, Jerry Newport, Mary Newport, Johnnt Dodd, Koridor yayıncılık
• YAŞAMIN DİĞER BİR PENCERESİ, OTİSTİK ÖZELLİKLERE SAHİP ÇOCUK BABALARI VE DUYGULARI, Prof. Dr. Füsun Akkök, Arş. Gör. Bilge Uzun Özer
• OTİSTİK ÇOCUKLAR VE ÖZEL EĞİTİME MUHTAÇ ÇOCUKLARIN CİNSELLİĞİ VE CİNSEL EĞİTİMİ, K. Serdar Ateş, Psk. Nurfeda Ateş, YA-PA Yayıncılık
• ASPERGER SENDROMU, Barış Korkmaz, Adam Yayınları
• OTİZM ŞART MIYDI? Çiğdem Ergüvenç, Tisamat Basım Sanayi
• SÜPER İYİ GÜNLER, Mark Haddon, Çev. Övgü Doğangün, Kültür Yayınları
• FARKLI GELİŞEN ÇOCUKLAR,M.Ü. Öğretim elemanları, Epsilon Yayınevi
• GERÇEK BİR İNSAN, Gunilla Gerland, Çeviren: Selvi Borazancı Persson, Sistem Yayınevi
• OTİZM UMUDUMUZ DAVRANIŞÇI TEDAVİ,Ayda Hakler
• ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUK, Prof.Dr.Stanley I.Greenspan,Psikolog Serena Wieder Robin Simons ile birlikte.Özgür yayınları
• BEN Kitabı, O.Ivar Lovaas, Sistem yayıncılık
• MARS’TA BİR ANTROPOLOG, Oliver Sacks, İletişim yayıncılık
• KARISINI ŞAPKA SANAN ADAM, Oliver Sacks, Yapı kredi yayınları
• DÜŞE KALKA BÜYÜMEK, Yankı Yazgan, Epsilon yayınları
• ONU HİÇ UYURKEN İZLEDİNİZ Mİ, Alev Yılmaz, Evrim yayınları
• OTİZM, OTİSTİK ÇOCUKLARKURUMSAL UYGULAMALI OYUNLARLA KONUŞMA EĞİTİMİ, Şükran Dalp Özen Logopathy yayınları
• ONLAR GÜNEŞE HASRET, Selvi Borazancı
• GERÇEKTEN BENİ DUYUYORMUSUN, Leyla Navaro
• SEVGİ DİLİ KONUŞAN ÇOCUKLAR, Ayşegül Tuğran,
• OTİZMLİ ÇOCUKLARA KONUŞMA BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ(REPLİKLER VE REPLİK SİLİKLEŞTİRME)Çeviri: Doç. Dr. Binyamin Birkan
• OTİZMLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ETKİNLİK ÇİZELGELERİNİN KULLANIMI Çeviri: Doç. Dr. Binyamin Birkan
• Kaynak :Otizm vakfı

OTİZM KONULU FİLMLER ::..

Autism: The Musical (2007)-İngilizce-Amerikan yapımı

Film 2007 yılında ABD’de, 6 ayda, otizmli çocuklarla çekildi. Daha doğrusu otizmli 5 çocuğun bir ekip liderliğinde hazırladığı müzikal bir gösteri, bu filmin konusu…5 çocuğun da bir alanda yeteneği var. Bir tanesi şarkı söylüyor, diğeri viyolonsel çalıyor… Film boyunca otizmli çocuk ailelerinin yaşadığı zorluklar ve çocukların gösteriye hazırlıkları gösteriliyor, filmin sonunda da otizmli çocuklar gösterilerini sunuyorlar.

Ben X (2007) Archlord isimli internet üzerinden oynanan rol yapma oyununda yarattığı karizmatik ve güçlü karakterinin aksine Ben, gerçek hayatta okulda sürekli itilip kakılan, dışlanan bir çocuktur. Hayatında aynı oyundaki gibi saygı duyulan bir karaktere sahip olma hayaliyle yaşayan Ben, oyunda tanıştığı Scarlite ismindeki kızla tanışınca işler Ben için farklı bir hâl alacaktır. Bukalemun(2006)-Türk yapımı 2006 yılında Alper Çağlar tarafından çekilmiş güzel bir kısa film. Filmde otistik bir adamın insanüstü oyunculuk yeteneği ele alınmış.

Burning Bright(20109 Kelly isimli genç bir kadın, fırtına sonrası tıkılı kaldığı evinde bir kaplan olduğunu farkeder. Kapı ve pencereleri sıkışmış olan evde aç bir kaplanla mahsur kalan Kelly hem kendini, hem de otistik kardeşi Tom’u umutsuzca korumaya çalışır.

Chocolate(2008) Zen (Yanin Vismistananda) otizmli bir kızdır. İzlediği filmler ve evlerinin bir muay thai dövüş okulunun yanında bulunması sebebiyle yıllar içinde usta bir dövüşçüye dönüşmüştür. Bu yeteneğini panayırlarda gösteriler yapıp para kazanmak için kullanan Zen’in bilmediği, annesinin gençliğinde mafya ile olan bağlantılarıdır. Karanlık geçmişleri yeniden karşılarına çıkarken, genç kız kendinden kat kat güçlü düşmanlarla mücadelesine başlar.

Mozart ve Balina :

Donald (Josh Hartnett) ve Isabelle (Radha Mitchell) ender görülen bir otizm olan Asperger Sendromlu iki gençtir. Taksi şoförlüğü yapan Donald, bir hasta buluşmasında Isabelle´le tanışır. Daha ilk buluşmalarında gerçek dünyadan ne kadar farklı dünyalarda yaşadıkları ortaya çıkacaktır.

My Name is Khan Benim adım khan (2010) Konusu:Rızvan Khan (Shahrukh Khan) kücüklüğünü annesiyle (Zarina Vahab) ıssız bi yerde geçiren bir müslümandır. Yetişkin yaşına gelince Mandira (Kajol) adında birisiyle evlenir. Rızvan Khan aynı zamandada Asperger sendromu hastasıdır. Bu hastalık Otizm rahatsızlığının bir çeşididir ve ömür boyu süren, sosyal etkileşime ve iletişime zarar veren, sınırlı ve tekrarlanan davranışlara yol açan beynin gelişimini engelleyen bir rahatsızlıktır. Rizvan Khan 11 Eylül olayından şüpheli terörist olarak tutuklanır. Yani Müslüman olduğu için terörist olarak

yargılanmaktadır. Tutuklanmasının ardından, kendisine yardım eden terapisti Ratha (Sheetal Menon) ile karşılaşır

Ocean Heaven (2010) Film,bir balıkçı kasabasında yaşayan baba(Jet Li)’nın,otizmli oğlu ile verdiği mücadelesini anlatılıyor.

Rain Man (yağmur adam)(1988) Bir ithal araba satıcısı olan Charlie, başkalarının düşüncelerine saygı duymayan bencil ve fırlama bir şehir çocuğudur. Babasının öldüğünü haber alan Charlie, cenazesine gittiğinde, babasının 49 model bir Buick Roadmaster hariç tüm mirasını bir vakfa bıraktığını öğrenir. Kendi hakkı olduğunu düşündüğü bu paradan bir pay alabilmek için bu vakfı ziyaret eden Charlie, buranın varlığından habersiz olduğu kardeşinin de yaşadığı özürlülerle ilgilenen bir kurum olduğunu öğrenir

Sessiz Düşüş :

Hiçbir ipucu, delil veya şüpheli yoktur. Ve tek görgü taniginin bildikleri kimseye söylenmeyecektir.Görgü tanigi anne ve babasinin vahsice öldürülmesinin anilarini kalbine kilitleyip içinde saklayan dokuz yasinda, otistik bir çocuktur.. Hersey birden degisir ta ki azimli ve anlayisli bir çocuk psikologu olanlari ortaya çikarincaya kadar.. Richard Dreyfuss’un psikolog rolünde oynadigi ve Bruce Beresford tarafindan yönetilen bu filmde diger rolleri Linda Hamilton, John Litgow, Liv Tyler ve J.T Walsh paylasiyorlar. Şifre Merkür(1998) Amerikan hükümeti çözülmesi neredeyse imkansız bir şifre geliştirmiştir. Ne var ki 9 yaşında otistik bir çocuk şifreyi çözmeyi başarır. Ve ulusal güvenlik birimlerine mensup bir albayın hedefi haline gelir. FBI ajanı Arthur Jeffries (Bruce Wills) vicdanının sesini dinleyerek, annesi ve babası öldürülmüş olan çocuğu koruma altına alır… Temple Grandin (2010) Otistik olan bir kadın, ailesi başta olmak üzere yakın çevresi ve etrafında bulunan herkes tarafından yanlış anlaşılıp yanlış değerlendirilmektedir. Kendine bu tür davranışı zamanla yediremeyen kadın onlara asla unutamayacakları bir ders verir.

The Black Baloon :

Otizmli bir bireyin ve ailesinin yaşadığı sorunları ve de toplumun otizmlilere karşı bakış açısını anlatan güzel bir film. The Horse Boy-At çocuk- (2009)-İngilizce-Amerikan yapımı Geleneksel tedavilere pek fazla yanıt vermeyen otistik oğullarının atlara olan ilgisini fark edince Moğolistan’a kadar uzanan maceralı bir yolculuğa çıkıyor aile…2009 yapımı bir belgesel…

Touch (dizi film) Yalnız baba Martin Bohm (Kiefer Sutherland), otistik olan ve konuşamayan 11 yaşındaki oğlu Jake ile zorlu bir hayat yaşamaktadır. Kendi dünyasında yaşayan Jake, babası Martin’in dahi kendisine dokunmasına izin vermeyen, kullanılmayan telefonları ustalıkla söküp parçalarını kullanabilen özel bir çocuktur. Okulda uyum sorunları yaşayan Jake ve babasına yardımcı olabilmek için, mesleğine

yeni başlamış sosyal hizmet görevlisi Clea Hopkins devreye girer ve ailenin yaşamına dahil olur. Olaylar ise Martin’in, oğlu Jack’in özel bir yeteneğe sahip olduğunu anlamasıyla başlar.

Benim Adım Sam – (2001 ABD Yapımı)

Sam Dawson, kızı ile mutlu bir şekilde yaşayan ve Beatles’a büyük hayranlık besleyen bir OTİZM’li adamdır. Genç adamın zeka düzeyinin 7 yaşında bir çocuğunkine eş durumda olması onları çok fazla rahatsız etmez. Kızı 7 yaşına geldiğinde ise onun için asıl sorunlar başlar. Artık kızı ondan çok daha ileri bir düzeye gelmektedir ve Sam ona pek fazla yardım edememektedir. Hükümet görevlileri kızı Sam’in yanından alırlar.

 

Tuvalet eğitiminde 2 ana yöntem vardır.

Geleneksel yöntem

Hızlı yöntem

1-Geleneksel Yöntem:

Bu yöntemde ortalama 10 gün boyunca çizelge tutularak çocuğun kuruluk süresi belirlenir. Eğer çocuk 1 saatten az süreyle çiş yapıyorsa tuvalet eğitimine hazır olmadığına karar verilir. Ve bu eğitim için birkaç ay sonrası beklenir.

Eğer süre 1 saatten uzunsa eğitime başlanır. Bu yöntemde çocuğun altı gündüz bağlanmaz.

Çizelgeye göre belirlenen saatten 10 dk. önce çocuk tuvalete götürülür. 1-2 dk. bekletilir. Eğer tuvalete yaparsa önceden belirlediğiniz pekiştireçle ödüllendirilir. Eğer boşaltım gerçekleşmezse kaldırılır 5 dk. başka bir etkinlikle ilgilenmesi sağlanır. Sonra tekrar tuvalete oturtulur. Boşaltım gerçekleşirse ödüllendirilir, gerçekleşmezse çocuk tuvaletten çıkartılır.  Bu süreçte çocuğa herhangi bir ceza verilmez. Çocuğun bütün çiş ve kaka yapışları çizelgeye kaydedilir.

Zamanla çocuğu tuvalete götürme süresi arttırılır. Çocuğun daha uzun süre kuru kalması sağlanır.

2-Hızlı Yöntem(yoğun tuvalet eğitimi):

Hızlı yöntemin temelini, alınan sıvıların miktarının arttırılması ve çocuğun tuvalete gitme sıklığı örüntüsünün değiştirilmesi oluşturmaktadır. Çocuk banyoda bir sandalyede oturtulur. Alabileceği kadar sıvı verilir. Sevdiği içecekler ve tuzlu yiyecekler yedirilir. Ardından çocuk tuvalete oturtulur. Boşaltım gerçekleşirse pekiştirilir. Sıvılar tüketilip 20 dk. içinde boşaltım olmazsa çocuk kaldırılır ve tekrar sandalyeye oturtulur. Bir süre sonra çocuğun külotu kontrol edilir. Kuru ise pekiştirilir. Kuru değilse pekiştirilmez. 30 dk. sonra süreç tekrarlanır.

Bunlar artık herkesin bildiği genel usuller. Özellikle zihinsel engelli çocuklarda oldukça işe yarar bilgiler. Ancak otizmli çocuklar söz konusu olduğunda işler biraz karışmaktadır. Örneğin bazı otizmli çocukların çişlerinin, kakalarının tuvalette kaybolmasını istememeleri gibi bir takıntıları bile olabilmektedir.

Ben bu nedenle otizmli çocukları ikiye ayırmaktayım.

Birincisi, tuvaleti geldiğini söylemeyip sadece bu nedenle altına yapanlar(tuvalete götürülürse itiraz etmeden yapanlar)

İkincisi ve en zor olanı ise çiş-kakasını tuvalete inatla yapmak istemeyenler.

Bu durum tuvalet eğitimi yöntemlerinde bir takım uyarlamalar, düzenlemeler yapmamızı gerektirmektedir.

1.türdeki çocuklarımızı ele alalım: Konuşan ve konuşmayan olarak

Eğer konuşmuyorsa resimleri kullanmalıyız. Evde ve okulunda bir pano hazırlarız. Çişi çağrıştıran bir resim hazırlarız. Her tuvalete gidişimizde bu resmi aldırarak ve çişim var repliğini biz onun yerine söyleyerek ya da tuvalete diyerek onu tuvalete götürmeliyiz. Bu şekilde zamanla onun resmi alarak kendiliğinden tuvalet ihtiyacını bize bildirmesini sağlamış oluruz.

Eğer konuşabiliyorsa yine resmi kullanabiliriz ancak mutlaka çişim var repliğini ona söyletmeliyiz. O şekilde tuvalete götürmeliyiz. Zamanla bun sisteme alışacak ve çişi geldiğinde öğretmenine ya da ebeveynine çişim var diyecektir. Tabi bu süreçte yukarıda anlattığım geleneksel yöntemi biraz uyarlayacağız. Örneğin sıvı alımını arttıracağız. Saatlerimize dikkat edeceğiz.

2.türdeki çocuklarımızı ele alalım:(inatla tuvalete yapmayanlar) Yukarıdaki yöntemler aynı şekilde geçerlidir ancak bu çocuklarda özelikle tuvalette birtakım uyarlamalar yapmalıyız.

Öncelikle tuvalete neden yapmak istemediğini tespit etmeye çalışmalıyız.

Çişinin klozette kaybolmasını mı istemiyor?

Sifonun sesinden mi rahatsız oluyor?

Ayakları oturunca havada mı kalıyor?

Oturduğu oturak soğuk mu?

Tuvalet korkutucu bir ortam mı?

Beze yapma alışkanlığını bırakmak mı istemiyor?

Tuvaletin içine düşmekten mi korkuyor?

Bütün bu gibi soruların cevabını düşünmeniz ve bir takım düzenlemeler yapmanız gerekebilir. Çok iyi bir gözlemci olmalıyız. Davranışların neredeyse hepsinin bir nedeni vardır. Mutlaka gözlem ve yorumlarımızla bunu tespit etmeye çalışmalıyız.

Tüm bunları çözebilirsiniz aslında.

Örneğin ayağının altına bir tabure koyabilirsiniz,

Oturağın soğuk olmaması için uygun bir malzemeyle kaplayabilirsiniz,

Sifonu alışıncaya kadar çekmezsiniz,

Tuvaleti daha canlı, sevdiği oyuncaklarla süsleyebilirsiniz,

Klozetin içini tuvalet kağıdıyla doldurabilirsiniz.

(Çoğunlukla bez alışkanlığını bırakmak istememe, bunu artık takıntı haline getirme ve çiş-kakanın klozete düşmesi, kaybolup gitmesi endişesi yaşanan sıkıntıların başında gelir. Bahsettiğim düzenlemelerle bu sorunları aşabilirsiniz.)

Bazen çocuğun, tuvaletin klozete nasıl yapıldığını görmesi de gerekebilir. Bunun için bir video kaydı bile izletilmesi gerekebilir. Belki komik gelebilir ancak, örneğin diğer kardeşin model olup video kaydı alınıp çocuğa izletilmesi bile bir yöntem olarak düşünülebilir.

Yine pekiştireçler çok önemli. Çocuk kuru kaldığında, tuvalete boşaltım yaptığında mutlaka etkili bir pekiştireçle ödüllendirilmelidir.

Genel anlamda olumlu bir tutum izlenilmelidir.

Bazı çocuklar baskı hissedip bunu bir koz olarak kullanabilmekte, istediğini yaptırabilmek için bunu kullanabilmektedir. Bu nedenle çok dikkatli olunmalıdır.

Her şeyden önemlisi tuvalet eğitiminde çok sabırlı olmak gerekir. Tüm ayrıntılara dikkat ettiğiniz durumda bile çocuk kısa sürede tuvalete yapmayı öğrenemeyebilir. Ancak belirli bir süre sonunda sonuç aldığınızı göreceksiniz.

Bez bir kez çıkartılıp eğitime başlanıldıysa kesinlikle bir daha kullanılmamalıdır. Bu ileride geri dönülmez sıkıntılara yol açabilir.

Bu arada gece eğitimine başlamadan önce çocuğunuzun gündüz kuru kalmayı öğrenmesi gereklidir. Bu nedenle gece kaçırmalarına tepki göstermeyiniz.(Gündüz eğitimi verirken gece bezleyebilirsiniz ancak benim tavsiyem biraz zahmetli olsa da geceleyin de bez kullanmamaktır) Gündüz kontrolünü kazandıktan sonra, yatmadan 2 saat önce sıvı alımını kesip, tuvalete götürerek yatırdığınızda kısa bir sürede gece kontrolünü de kazanacaktır.

Erkek çocuklarda sünnet olunmadıysa pipisiyle oynama davranışı çok görülmektedir. Bu nedenle sünnet olan çocuklarda tuvalet eğitiminin daha kolay olduğunu gözlemledim. En uygun zamanda sünnetin de halledilmesini öneririm.

Ayrıca katı yiyeceklerle beslenme sonucu kabızlık, genelde görülen bir problemdir. Erken yaşta sulu yemeklere alıştırmak oldukça önem arz etmektedir.

Sabırla ve yoğun bir eğitimle otizmli çocuklar da tuvalet becerilerini öğrenebilmektedirler.

Tuvalet eğitimi oldukça zor bir konudur. Buradan genel tavsiyelerde bulundum ancak mutlaka özel eğitim öğretmeninizden yardım almalısınız. Tek başınıza bu eğitimi vermekte zorlanabilirsiniz.

Aşağıdaki tuvaletle ilgili videoları da izlemenizi öneririm. Bazı çocuklarda bu tarz videolar da işe yaramaktadır.