Kenan Çetinel Okul Öncesi Rehberlik Sitesi

Çocukların televizyon izlemelerinde ailelerin dikkat etmesi gereken hususları Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Berksun önemli tespitleri ile kamuoyu gündemine getirdi.
Çocukların televizyon başında zaman geçiren çocuklara ilişkin önemli uyarılar yapan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Berksun: -”Televizyon izlerken mümkün olduğunca büyüklerden birisinin çocuğa refakat etmesi, onun yaşına uygun yorumlar yapması, hem çocuğun bilgisini artırır hem de anlam veremediği olayları yanlış algılamasını engeller”

– “Uzun süre televizyon izlemek çocuğun okuldaki başarısını olumsuz etkiler”

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Erkan Berksun, “Televizyon izlerken mümkün olduğunca büyüklerden birisinin çocuğa refakat etmesi, onun yaşına uygun yorumlar yapması, hem çocuğun bilgisini artırır hem de anlam veremediği olayları yanlış algılamasını engeller” dedi.
Berksun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çocukların televizyonda yaşlarına uygun programları, uygun sürelerle izlediklerinde zihinsel ve ruhsal gelişimlerinin olumlu etkileneceğini söyledi.
Uygun olmayan programların ise çocuklar üzerinde olumsuz hatta travmatik etkiler yaratabildiğini anlatan Berksun “Kendini tanımlamada güçlük, aile içi bağların gevşemesi, hayalle gerçeğin ayırt edilememesi, anlık gerginlik, korku ve daha sık şiddete başvurma eğilimleri görülmektedir. Bir anne baba çocuklarına kimseyi incitmemeyi öğretir, bu konuda ona örnek olurlarken televizyon karşısında çocuğun maruz kaldığı görüntüler onun zihninde şiddeti meşru kılmaktadır” diye konuştu.
Prof. Dr. Berksun, ebeveynlerin zaman zaman televizyonla ilgili olarak çocuğuna sınır koymakta güçlük yaşayabildiğine işaret ederek, şöyle devam etti:
“Bir insan hayatı boyunca sadece birkaç şiddet ve ölüm olayına tanık olabilecekken, televizyon karşısındaki bir çocuğun her gün birkaç ölüme ve onlarca şiddet olayına şahit olması sık görülen bir durumdur. Tekrar tekrar verilen travmatik görüntüler çocuğu şiddete karşı duyarsız hale getirebilir. Televizyon karşısında çocuğu yalnız bırakılmamalı. Televizyon izlerken mümkün olduğunca büyüklerden birisinin çocuğa refakat etmesi, onun yaşına uygun yorumlar yapması, hem çocuğun bilgisini artırır, hem de anlam veremediği olayları yanlış algılamasını engeller.”
- “Okul başarısını da olumsuz etkiliyor”
Özellikle 7 yaşın altındakilerin medyadan iletilen mesajların içerikleriyle ilgili iyi-kötü ayrımı yapabilecek olgunlukta olmadığını vurgulayan Berksun, “Bu sebeple, ebeveynin gerekli sınırı koyması, şiddet ya da cinsel içerikli travmatik sayılabilecek görüntülerle karşılaşan çocuğuna, bunun kötü ve yanlış olduğunu mutlaka vurgulaması gerekir. Ancak dozu iyi ayarlanmadığı takdirde, uzaklaştırmak istediğimiz konuyu çocuk için daha çekici hale getirebiliriz. Bu noktada yapılması gereken, çocuğun sorularına kısa fakat tatmin edici cevaplar verdikten sonra, mevzuyu uzatmaktan kaçınmaktır” ifadesini kullandı.
Berksun, televizyonun göz bozuklukları, uyku sorunları, hareketsizlik ve ekran karşısında atıştırma sebebiyle kilo alma gibi fiziksel zararlara yol açtığının altını çezirek, şunları kaydetti:
“Uzun süre televizyon izlemek çocuğun okuldaki başarısını olumsuz etkiler. Daha uzun süre ekran başında kalmak isteyen çocuğun isteği engellendiğinde, ağlaması, odasını dağıtması, evin kurallarına uyumsuz davranması, ders çalışmayarak ya da oyuncaklarını kırarak ailesine tepki göstermesi muhtemeldir. Çocuklar ayrıca, boş zamanlarını televizyon dışında anlamlı bir uğraşı ile değerlendirememe, ders çalışmaya karşı isteksizlik, aile içi kurallara ve düzene uymak istememe, isyankarlık gibi davranışlar sergileyebilmektedir. Aileden beklenen, yasak koymaktan öte çocuğa iyi model olmaktır. ‘Evimizde bu programları izlemeyi doğru bulmuyoruz’ diyerek, çocuğun uyanık olduğu saatlerde şiddet içeren yayınları hiçbir aile bireyinin izlememesi öncelikli koşuldur.”

Çocuklarınız okula sağlıklı başlaması ve çabuk hasta olmaması için bu sağlık kontrollerini mutlaka yaptırın.

ANAOKULU SEÇİMİ

Çocuklarını okul öncesi eğitimi veren bir kuruma yerleştirmek, veliler için hiç de kolay değildir. ”Güvenli bir yer mi?, Çocuğuma iyi bakacaklar mı?, Neler öğrenecek?, Mutlu olacak mı?” gibi cevaplarını aradıkları çokça soru ve buna ek olarak etraflarındaki kişilerden farklı eğitim kurumlarına yönelik duydukları olumlu/olumsuz bilgiler ile kafaları oldukça karışıktır.

Anaokulu arayışında öncelikle bazı noktaların aile fertleri tarafından beraberce netleştirilmesi ve göz önünde bulundurulması gerekmektedir:

• “Nasıl bir eğitim kurumu düşünülüyor?”- Devlet veya özel bir kurum mu?, İlköğretime de orada devam edilebilecek mi?, Tam gün eğitim veren bir yer mi? vb.
• “Kurumu tercih etmede öncelikler nelerdir?”- Eve yakın olması mı?, Yabancı bir dil kazandırması mı? Bahçede oyun oynama imkanı sağlaması mı? Öğlenleri uyku saatinin olması mı? vb.Bu gibi noktaları beraberce netleştirirken, çocuğun özelliklerini ve gelişimini göz önünde bulundurmak gereklidir.

Velilerin okulları ziyaret etmeleri, kurum yönetici ve öğretmenleri ile görüşmeleri, sağlıklı bir karar vermeleri için önemlidir.  Karşılıklı güvene dayalı açık ilişkiler iki tarafın çabası ile oluşacaktır.

Peki ama kaliteli bir okul öncesi eğitim kurumunun göstergeleri/kriterleri nelerdir?

Burada velilere okul seçiminde onlara yol gösterebilecek, farklı başlıklar altında toplanmış bazı göstergeler kapsanmaktadır.

EĞİTİMCİ KADROSU

Anaokullarında kalitenin bir göstergesi kurumda donanımlı bir kadronun bulunmasıdır. Donanımlı bir kadroya yönelik bazı özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Öğretmenin bu alanda eğitim almış ve deneyimi var.
• Öğretmen kendi gelişimini desteklemeyi önemsiyor (seminer, okuma vb.).
• Kadro aynı kurumda uzun bir süredir çalışıyor.
• Okul müdürü, bir üniversitenin çocuk gelişimi/ okulöncesi/ PDR/ Psikoloji bölümünden mezun.
• Okul müdürü bu alanda deneyimli.
• Kurumda rehberlik hizmeti veriliyor.

 ÇOCUK SAYISI

Bir okul öncesi kurumunda öğretmen başına düşen çocuk sayısı ve sınıfta bulunan çocuk sayısı kalitenin en önemli belirleyicilerindendir. İdeali 3-6 yaşta öğretmen başına 12 çocuk (3 yaşa kadar bu oran 1 öğretmene 4 çocuk) ve bir sınıfta 20 çocuktan fazla bulunmaması. Sınıfın büyüklüğü de göz önünde bulundurulmalıdır.

BESLENME – SAĞLIK

Okullarda beslenme, güvenlik ve sağlık konuları büyük önem taşır. Bunların veli tarafından gözlemlenmesi ve okul ile paylaşılması gerekir. Bu alanlara yönelik göstergeler:

• Çocuklara sunulan beslenmenin besin değeri gelişimleri için uygun. 
• Temiz içme suyu kullanılıyor.
• Sık sık el yıkanıyor (yemekten önce/sonra, tuvaleti kullandıktan sonra).
• Tam donanımlı bir ecza dolabı mevcut.
• Oyuncaklar/minderler/halılar/ eşyalar temiz ve belirli sürelerde dezenfekte ediliyor.
• Çöpler düzenli boşaltılıyor. çocuk hastalandığında önlem almaya yönelik izledikleri bir yol var.
• Okul içerisinde bütün güvenlik önlemleri alınmış (prizler kaplı, korkuluklar var, sınıftaki dolaplar, bahçedeki oyuncaklar güvenli vb.).
• Acil durumlar için gerekli telefon numaraları herkesin ulaşabileceği bir yerde.  
• Okul girişinde, giriş/çıkışları kontrol eden bir görevli var.
• Çocuklar velileri tarafından belirlenen kişiler dışında kimseye teslim edilmiyor.
• Okul servislerinde güvenliğe yönelik önlem alınmış. Çocukları evlere yardımcı öğretmenler teslim ediyorlar.

  OKUL-VELİ İLİŞKİSİ

Çocuklara sunulan öğrenme ortamları ne kadar iyi hazırlanmış olursa olsun, aileler tarafından desteklenmediği sürece istenildiği ölçüde etkili olamamaktadır. Aile ve okul, çocuğu aynı doğrultuda ve aynı zamanda desteklediklerinde gelişimleri çok daha sağlıklı olur. Okullar bu tür bir işbirliğine açık olmalı ve bunu desteklemeye yönelik etkinlikler düzenlemeliler. Sağlıklı bir işbirliğine yönelik bazı göstergeler:

       Yapılan etkinlikler velilere bildiriliyor.

       Düzenli aralıklarla velilerle toplanılıyor.

       Öğretmen velinin ziyareti sırasında, yapılan bir etkinliğin amacını/ çocuğa kazandırdıklarını açıklayabiliyor. 

       Çocuğun gelişimi düzenli aralıklarla takip ediliyor ve velilere bildiriliyor.

       Öğretmen/okul veliyi bir ziyaretçi değil bir katılımcı olarak karşılıyor. 

       Veli katılımına yönelik etkinlikler düzenleniyor.

  ÖĞRETMEN ÇOCUK İLŞKİSİ

Okul öncesi eğitiminde kaliteyi belirleyen en önemli faktörlerden biri öğretmen- çocuk ilişkisinin tarzıdır. Çocukların sağlıklı gelişimleri; okulda kendileri ile ilgilenen, ihtiyaçlarını zamanında ve uygun bir şekilde karşılayan öğretmenlerine bağlıdır. Bu göstergeler öğretmenin sınıf yönetimi, iletişim ve uygulama sürecine ilişkin yeterliliklerine yöneliktir.

Veliler daha okula ilk ziyaretlerinde bu ilişkiye ilişkin bazı sinyalleri alabilirler. Bunlar:

Öğretmen çoğu zaman çocukların yanında. (Çocukların başında her zaman bir yetişkin var.

Öğretmen olmadığında alandan bir yardımcı öğretmen.)

Çocukları seviyor ve onlarla olmaktan mutlu görünüyor. Her çocuğa sıcaklık/yakınlık ve saygı gösteriyor. 

Konuşurken onlar ile aynı seviyeye iniyor. Çocukların sorularını cevaplıyor.

Bazı göstergeleri ise ilk ziyaretler sırasında gözlemleyebilmek zor olsa da zaman içerisinde çocuk ile yapılan sohbetlerde, okul ziyaretlerinde, öğretmen/ müdür görüşmelerinde, gelişim raporlarında, haftalık bültenlerde vb. farklı şekillerinde bilgi edinebilirler.

Bunlar;
• Çocuklar ile teke tek de zaman geçiriyor
• Çocukların yiyecek, dinlenme, tuvalet, yalnız kalma ihtiyaçlarını dikkate alıyor.
• Net, tutarlı kurallar ve sınırlar koyuyor.

• Çocukları sosyal beceriler edinmelerine- sıra olmak, yardımlaşmak, başkaların duygularını anlamakvb.yardımcıoluyor
• Birbirlerine zarar vermelerini önlemeye çalışıyor. Kızgınlıklarını doğru yol ile ifade etme fırsatıtanıyor.
• Olumludisiplinyöntemlerinikullanıyor.
• Çocukların etraflarındaki dünyaya olan ilgilerine dikkat ediyor.

  FİZİKSEL KOŞULLAR

Eğitim ortamının nasıl düzenlendiği çocukların yapacağı tüm etkinlikleri etkiler. Eğitim ortamının çocukların gelişim özelliklerine uygun, güvenli ve farklı becerileri desteklemeye yönelik düzenlemesi önemlidir. Bunun için sınıflar ve çocukların bulundukları diğer mekanlar hem uyarıcı hem de belli bir düzen izlenerek donatılmalıdır.

Sınıflar:

• Sınıflar aydınlık.
• Her çocuğun kişisel eşyasını kaldırabileceği bir dolap sağlanmış.
• Sınıf birkaç belirgin köşeye ya da ilgi merkezlerine bölünmüş (evcilik, kitap, sanat, blok, masa oyunları, bilgisayar, inşaat, müzik, tabiat).
• Bütün köşelerde malzemeler çocukların erişebileceği  yerlere kaldırılmış ve çocukların görüp uzanabildikleri bütün malzemeleri kullanmaya izinleri var.
• Çocukların enerjilerini atabilecekleri ve temiz hava alabilecekleri bir bahçe var.

ÖLÇME DEĞERLENDİRME

Uygulanan eğitim öğretim çalışmalarının geliştirilmesi ve çocuklardaki gelişimlerin takip edilebilmesi değerlendirmeler ile mümkündür. Temel hedef, eğitimin ve çocukların gelişimlerinin desteklenmesidir. Değerlendirmeler; çocuğun tanınması/ değerlendirilmesi, programın değerlendirilmesi, öğretmenin kendini değerlendirmesi ve veli memnuniyetinin değerlendirilmesi olarak ele alınabilir.

       Çocuk hakkında detaylı kayıtlar tutuluyor,

       Gelişim dosyaları  tutuluyor .

       Gelişim raporları (eğitim dönemi içerisindeki çocukların performansı- bilgi/beceri/tutumlarını içerir ve özellikle belirtilmesi gereken hususları kapsar) veliye iletiliyor,

       Velilerin memnuniyetini ölçen değerlendirmeler yapılıyor ve bu doğrultuda değişikler gerçekleştiriliyor.Kaynak açev.

Eba ve Emniyet Genel Müdürlüğünün işbirliği ile  ”Trafik Hayattır” sloganı ile hazırlanan içerisinde oyunlar,filmler,masallar barındıran Egm Çocuk internet sitesine ulaşmak için TIKLAYINIZ

Okul öncesi eğitimi alan öğrencilerimiz için 274 adet Masal  EBA da yayınlandı. EBA Masal kutusu içinde yer alan masalları dinlemek için TIKLAYINIZ

Türkiye’de ilk kez uygulanan “genetik yetenek testi” ile çocukların hangi mesleğe yatkın olduğu belirleniyor. Bunun için çocukların yanak içinden tükürük örneği alınması gerekiyor.

Genetik hastalıkların incelenmesinde kullanılan testler artık meslek seçiminde de yol gösterici oluyor. Genetik biliminin, davranış ve karakter oluşumu ile ilişkisini gösteren genlerin incelenmesi sayesinde, çocuğun karakteri ve genetik potansiyeli ile ilgili önemli bilgiler elde ediliyor. Türkiye’de ilk kez İzmir Genetik Merkezi’nde uygulanan testle ilgili konuşan Bilimsel Danışman ve Genetik Uzmanı Dr. Akın Sevinç, nörobiyoloji ve davranış genetiği alanında son yıllarda yapılan çalışmalarla, gen-karakter arasındaki ilişkinin ortaya koyulduğunu belirterek, “Çocukların hayatlarında sadece bir kez yapılacak Genetik Yetenek Testi (GYT) ile genetik potansiyelleri bakımından yatkınlıkları olan meslek gruplarını belirleme şansına sahibiz” dedi. Sevinç, genetik biliminde gözlemledikleri önemli gelişmeler sayesinde, erken yaşlarda uygulanan genetik testlerin insan yaşamının sonraki aşamaları hakkında ipuçları verdiğini belirtti. Dr. Sevinç, “Uluslararası bilimsel yayın veritabanı PubMed’de bulunan binin üzerinde bilimsel çalışmayla, karakter ve yetenek oluşumu üzerindeki etkileri gösterilmiş genlerin incelenmesiyle çocukların karakter ve yetenek profillerini ortaya çıkarmak mümkün. Bu sayede çocukların hayatlarının ileri zamanlarında en mutlu, huzurlu ve başarılı olacakları meslek gruplarını çok erken evrede belirliyoruz” diye konuştu.

“Çocukların eğitim ve öğretimi bilimsel temelde kurulacak”

Akın Sevinç, Türkiye’deki genetik hastalık ön tanısı ve tedavisi için halihazırda birçok testin kullanıldığını, böylelikle hastalık esnasında ve sonrasında oluşan yüksek maliyetlerin de önüne geçildiğine dikkat çekerek, “Genetik Yetenek Testi, aileleri pahalı kurslardan, yüksek okul fiyatlarından ve en önemlisi eğitim yönlendirme fonksiyonunda ‘deneme yanılma’ gibi finansal olarak külfetli durumlardan kurtaracak ve topluma mesleğini seven, genetik yatkınlıkları açısından meslek seçiminde sağlıklı kararlar verilecek bireyler kazandırmak mümkün olacak” değerlendirmesini yaptı. Genetik testler sonucunda ortaya çıkacak bilginin, ailelerin çocuklarının eğitim ve öğretimini bilimsel temeller üzerinde güvenle kurmalarına olanak sağladığına işaret eden Sevinç, testlerin uygulanmasının da kolay olduğunu söyleyerek, şu bilgileri verdi: “Çocukların yanak içinden alınan basit bir tükürük örneği, ileri genetik analiz laboratuvarımızda inceleniyor ve belirlenen genlerdeki SNP (Tek Nükleotit Değişimleri) incelenmesi sonucunda bilimsel olarak ortaya konan ilişkiler değerlendiriliyor. Böylelikle çocuğun genetik yapısının karakter ve yetenek yatkınlıklarına etkisi ortaya çıkartılıyor ve bu bilgiye meslek envanteri uygulanarak, çocuğun genetik potansiyeline en uygun meslek grupları belirleniyor. Genetik biliminin yeni gelişmekte olan alanlarından birisi olan davranış genetiği, insan biyolojisinin en küçük yapı taşlarından birisi olan gen ile karakter arasındaki ilişkinin ortaya koyulmasında büyük yol kat etmiştir.

” “Test sonuçları bir ayda çıkıyor”

Test raporunun 4 hafta içinde alındığını, raporda incelenen genlerle ilgili bilginin detaylı şekilde sunulduğunu belirten Akın Sevinç, bu bilginin bir genetik danışman ve eğitim psikoloğu yardımıyla çocuğun eğitim ve öğretim planlamasına entegre edilebileceğini ifade etti. İzmir Genetik Merkezi bünyesinde yürütülen Ar-Ge çalışmaları çerçevesinde, çeşitli üniversitelerden öğretim üyeleriyle TÜBİTAK’a ve birçok destek programına proje önerileri verildiğini de dile getiren Sevinç, “Türkiye’de sunduğumuz genetik testlerin Türk halkının genotip yapısına uyarlanmasına ve bu yönde geliştirilmesine yönelik birçok proje önerileri hazırlanıyor” ifadesini kullandı. Dr. Sevinç, genetik yetenek testinin 12 yaşına kadar bütün çocuklara uygulanabileceğini de sözlerine ekledi.